Dom energooszczędny – czym się charakteryzuje?

Nowoczesne budownictwo skupia się w dużej mierze na trosce o środowisko, które ma  przełożyć się na niższe zużycie energii w przyszłości. Wprawdzie budowa domu energooszczędnego jest droższa niż postawienie tradycyjnego, ale niektóre rozwiązania typowe dla tego budownictwa możemy wprowadzić do już istniejącego budynku. Tylko co znaczy, że dom jest energooszczędny?

Z pomocą przychodzi parametr Euco [1], który służy do klasyfikacji budynków ze względu na energooszczędność. Zgodnie z nim domy, których zużycie energii wynosi około 70 kWh/m² w skali roku, to właśnie domy energooszczędne. Dla porównania zapotrzebowanie na energię w standardowym budynku mieszkalnym jednorodzinnym wynosi 120 kWh/(m²/rok).

Dodajmy, że od 2021 roku obowiązują zmiany w zakresie prawa budowlanego wynikające z proekologicznej polityki Unii Europejskiej. Zgodnie z nimi każdy nowo powstały dom powinien być jak najbardziej energooszczędny. Ma to być osiągnięte poprzez tzw. strategię 3x20:

• zmniejszenie zużycia energii o 20%,
• ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 20%,
• wzrost wykorzystania energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł o 20% [6].

Warto w tym miejscu wspomnieć również o domach pasywnych, które bywają mylone z energooszczędnymi. Zapotrzebowanie energetyczne domu pasywnego wynosi poniżej 15 kWh/(m²/rok) [2][3]. Co warto zaznaczyć, budownictwo pasywne skupia się nie tylko na zminimalizowaniu zużycia energii, ale też efektywnym jej pozyskiwaniu i ponownym wykorzystywaniu, np. poprzez montaż paneli słonecznych czy odpowiedni układ okien i pomieszczeń.

Teoretycznie każdy projekt nadaje się do budowy domu energooszczędnego. Jednak nie zwalnia to z zastosowania pewnych rozwiązań, które powszechnie są stosowane w projektowaniu budynków energooszczędnych. Ważna jest forma domu, która powinna przyjąć kształt bryły – zwartej, prostej, bez licznych załamań, z małymi oknami i najlepiej bez balkonów. Powierzchnia przegród w stosunku do objętości budynku ma być jak najmniejsza, w czym pomoże określenie współczynnika kształtu A/V.

A - pola powierzchni wszystkich przegród, oddzielających część ogrzewaną budynku od powietrza zewnętrznego, gruntu i przyległych pomieszczeń nie ogrzewanych, liczona po obrysie zewnętrznym [m2]. 

V - kubatura ogrzewanej części budynku, pomniejszona o podcienie, balkony, loggie, galerie itp. liczona po obrysie budynku [m3]. Jednostką współczynnika kształtu budynku jest 1/m.

Jest to o tyle istotne, że mniejsza powierzchnia przegród to mniej uciekającego ciepła. Do tego zwraca się uwagę na dach, który zazwyczaj jest płaski lub dwuspadowy, ponieważ takie sprzyjają osiągnięciu korzystnych parametrów.

Ważny jest też właściwy dobór działki. Chodzi nie tyle o jej powierzchnię, ile sąsiedztwo. Oczywiście działka powinna być duża, aby odpowiednio postawić dom i zapewnić wolną przestrzeń wokół niego, ale bardzo ważne jest, aby nie znajdował się on w sąsiedztwie wysokich budynków. Należy też dobrze zaplanować wyjazd z działki – powinien znaleźć się od strony wschodniej lub północnej. Również po tych stronach (północ i wschód) powinny znaleźć się pomieszczenia gospodarcze, garaż, wejście, a od strony zachodniej i południowej – pomieszczenia mieszkalne i pokój dzienny.

Jeśli zdecydujemy się na odstępstwa, wówczas projekt domu będzie droższy, ponadto może wymagać zastosowania innych rozwiązań, aby dalej spełniał wymagania dotyczące energooszczędności. Na przykład, jeśli garaż zostanie umieszczony po stronie południowej, nie powinien mieć żadnych okien.

W przypadku domu energooszczędnego ważny jest nie tylko projekt, który powinien być rzetelnie przygotowany, ale też doświadczenie ekipy budującej oraz jakość zastosowanych materiałów. Dom energooszczędny musi wykazywać bardzo dobrą izolacyjność, dlatego też należy zadbać o odpowiednie zabezpieczenie miejsc styku budynku z gruntem, zapewnić ciągłość i szczelność warstwy izolacyjnej, a także izolacji termicznej połączenia okna ze ścianą budynku itp.

Jeśli chodzi o materiały budowlane, to do budowy domów energooszczędnych wykorzystuje się te o dużej masie termicznej jak kamień, beton lub cegła. Grube mury stawiane z materiałów zwartych i pełnych to gwarancja dobrej izolacyjności i akumulacyjności cieplnej. Do wznoszenia ścian jednowarstwowych wykorzystywane są przykładowo ciepłe bloczki z betonu komórkowego, ściany warstwowe wymagają natomiast ocieplenia, co wpływa na końcowy współczynnik przenikania ciepła U (najczęściej wykorzystywany jest styropian).

Zatrzymajmy się tu na chwilę i wspomnijmy o rozwiązaniach, które zwiększą energooszczędność budynku. Dzięki nim nie musimy budować domu od zera, wystarczy zainwestować w jego wyposażenie, np. korzystając z kredytu. Wśród wybieranych technologii wymienia się najczęściej fotowoltaikę i pompy ciepła. Jeśli mowa o tych drugich, to reklamowane są jako rozwiązanie, dzięki któremu można zaoszczędzić na ogrzewaniu nawet do 70%. Czy to się opłaca? Wyjaśniamy to w artykule: Pompa ciepła – zasada działania i koszty instalacji

Natomiast dzięki fotowoltaice możemy uniezależnić się od podwyżek cen prądu. Dzieje się tak, ponieważ panele fotowoltaiczne czerpią energię ze słońca. Jak to działa? Promieniowanie słoneczne jest przetwarzane na prąd elektryczny stały, który może być wykorzystany do zasilania np. lodówki, zmywarki czy telewizora. 

Dowiedz się więcej o fotowoltaice Dlaczego warto zainwestować w panele fotowoltaiczne?

Koszt budowy domu energooszczędnego jest wyższy od budowy domu tradycyjnego – wartość ta oscyluje wokół 10–30% więcej [4]. Wiąże się to z wykorzystywanymi technologiami i materiałami. Na cenę wpływa również koszt ekipy budowlanej, przygotowanie dokumentacji projektowej i dodatkowe elementy, w które warto wyposażyć dom, jak np. pompy ciepła, fotowoltaika czy też przydomowa oczyszczalnia ścieków.

Zatem ile może kosztować budowa domu energooszczędnego? Specjaliści przyjmują tu zwykle stawkę 3 300–4 000 zł/m2 [5], ale jest to wyłącznie cena orientacyjna i pomagająca raczej w rozeznaniu się w realiach rynkowych. Jeśli weźmiemy pod uwagę aktualne ceny, to koszt domu energooszczędnego do 100 m2  może mieścić się w granicach 330 000–400 000 zł (dane na wrzesień 2022) [5]. Warto dodać, że koszt budowy domu energooszczędnego jest wciąż mniejszy niż domu pasywnego (ten może być droższy nawet o 50% niż dom tradycyjny). Czy to się opłaca?Inwestując w energooszczędność, możemy zyskać wiele korzyści, co odnosi się nie tylko do wysokości rachunków, ale też dbałości o środowisko.

Jak już wspomnieliśmy, dom energooszczędny ma wiele zalet. Korzyści może przynieść nie tylko budowa nowego domu, ale także modernizacja już istniejącego. Dlaczego warto? Najważniejszym argumentem jest tu oszczędność na opłatach za media, ale to nie jedyne plusy mieszkania w domu energooszczędnym.

Jakie korzyści daje dom energooszczędny:

• oszczędność na rachunkach za prąd i ciepło,
• wykorzystanie najnowocześniejszych technologii dotyczących wykonania i materiałów,
• ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne.

Na koniec najważniejszy argument. Budownictwo energooszczędne nie jest chwilowym trendem, ale od 2021 roku stało się obowiązującym standardem. Z tego też względu warto przyjrzeć się stosowanym obecnie rozwiązaniom architektonicznym i technologicznym i zatroszczyć się o to, by dom nie tylko warunkami nie odbiegał od innych, ale też zapewniał bezpieczną i przyjemną przestrzeń do życia bez rujnowania domowego budżetu.